Dr. Jacek Koprowicz van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Administratie over het beheersen van angst voor oorlog in Polen: "Angst is niet de vijand..."
De dagelijkse geluiden van sirenes, vuurwerk en vliegtuigen boven ons hoofd kunnen intense angst oproepen. Dr. Jacek Koprowicz, een psychiater die dagelijks met militairen werkt bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Bestuurszaken, legt uit hoe Polen en vluchtelingen omgaan met oorlogsstress, welke psychologische strategieën ze kunnen inzetten en hoe de ervaring van geüniformeerde diensten veerkracht kan stimuleren. "Angst is geen vijand, maar een waarschuwingssignaal dat, mits goed beheerd, tot actie aanzet", aldus Dr. Jacek Koprowicz.
Drie jaar zijn verstreken sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne en de gevolgen van het leven in de schaduw van het conflict worden steeds zichtbaarder in de Poolse samenleving. Het lawaai van vliegtuigen, het gebulder van vuurwerk of het geluid van sirenes kan angst en zelfs paniekaanvallen veroorzaken. Dr. Jacek Koprowicz, hoofd van de kliniek voor geestelijke gezondheidszorg van het Nationaal Medisch Instituut van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Administratie in Warschau, bespreekt hoe verschillende leeftijdsgroepen en sociale groepen omgaan met angst, de rol van de media en welke psychologische strategieën kunnen helpen in het dagelijks leven.
Dr. Koprowicz vertelt hoe Polen en vluchtelingen reageren op alledaagse herinneringen aan oorlog en welke angstsymptomen het vaakst voorkomen.
Politykazdrowia.com: Wat zijn de meest voorkomende reacties van patiënten in Polen op geluiden die mogelijk met oorlog te maken hebben, zoals sirenes, luid vuurwerk of overvliegende vliegtuigen? Triggeren dit soort stimuli vaker angst dan een paar jaar geleden? Of staan we er nu onverschillig tegenover?Dr. Jacek Koprowicz: Ik heb dergelijk onderzoek nog niet gedaan, en ik denk niet dat iemand dat al gedaan heeft. Laat ik teruggaan naar het jaar 2000, toen het voortdurende proces van toenemende angst in de samenleving begon. Jarenlang hebben mensen gezegd dat depressieve stoornissen een van de grootste problemen van onze tijd zouden worden. De WHO heeft opeenvolgende data genoemd. De COVID-19-pandemie arriveert – alles verandert. Er is angst voor het eigen leven en dat van dierbaren, angst om te overleven, angst voor sociaal contact en angst voor ambulancesirenes. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat angststoornissen zich wereldwijd hebben verspreid en elke sociale groep treffen. Meer dan een derde van de mensen voldeed aan de criteria voor een volwaardige angststoornis.
De laatste jaren heb ik een duidelijke toename waargenomen in angstreacties op auditieve stimuli – sirenes, vuurwerk, plotselinge geluiden en overvliegende vliegtuigen. Dit is niet in de eerste plaats het geval bij Polen, maar eerder bij vluchtelingen uit Oekraïne. Zij hebben traumatische ervaringen die bij velen vecht- of vluchtmechanismen activeren. Patiënten beschrijven hartkloppingen, een gevoel van dreiging en somatische klachten: kortademigheid, spierspanning en duizeligheid. Vergeleken met de periode vóór de oorlog in Oekraïne zien we nu een verhoogde gevoeligheid voor dit soort stimuli, ook bij Polen. Het is geen volledige onverschilligheid – sommige mensen reageren heftiger, terwijl anderen juist ontkennen.
Dr. Koprowicz analyseert hoe angst verandert tijdens een conflict en welke adaptieve verschijnselen zich in de samenleving voordoen.
Drie jaar zijn verstreken sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. Is er een verandering in de manier waarop mensen oorlogsangst ervaren? Zijn we gewend geraakt aan deze situatie, of neemt de angst toe?Aanvankelijk was de angst intens, vaak irrationeel, gedreven door een gevoel van onzekerheid en angst voor escalatie van het conflict. Ik herinner me dat ik me overgaf aan mijn emoties en dacht dat Letland of Estland zoals we dat nu kennen, over zes maanden misschien niet meer zouden bestaan. Dus maakte ik snel twee stedentrips en bezocht de hoofdsteden van beide landen.
Na drie jaar zien we aanpassing – veel mensen hebben geleerd om met angst om te gaan en zijn "gewend" aan de constante dreiging. Bij sommige patiënten is de angst toegenomen, vooral bij psychisch kwetsbare personen met eerdere traumatische ervaringen of angststoornissen. Nieuwe sociale trauma's, zoals drones in het Poolse luchtruim, veroorzaken een nieuwe golf van angst. De media en politici zijn niet altijd behulpzaam bij het wegnemen van deze angsten.
De deskundige vergelijkt de mechanismen van angst tijdens een pandemie en oorlog, en houdt daarbij rekening met verschillen en overeenkomsten.
Hoe verschilt oorlogsgerelateerde angst van angst tijdens de COVID-19-pandemie? Veroorzaken beide crises hetzelfde type angst, of worden ze door verschillende psychologische mechanismen getriggerd?Dit zijn twee verschillende psychologische ervaringen. De pandemie triggerde existentiële angst, gerelateerd aan een onzichtbare biologische dreiging. Dit was een diffuse angst, gekoppeld aan angst voor dierbaren, isolatie, eenzaamheid en een gebrek aan controle. Oorlogsangst is concreter en levendiger. Mensen zijn bang voor raketten, bommen en bezetting. Beide crises delen een gevoel van verlies van veiligheid en instabiliteit. De pandemie riep een gevoel van machteloosheid op tegenover de natuur, terwijl oorlog een gevoel van machteloosheid opriep tegenover de mensheid.
Dr. Jacek Koprowicz legt uit hoe de ervaringen van overheidsdiensten burgers kunnen inspireren om hun angst te beheersen.
Hoe leren militairen, politieagenten en speciale diensten om angst te beheersen, zodat ze hun taken kunnen uitvoeren? Kunnen deze methoden ook door gewone burgers worden gebruikt?Soldaten, politieagenten en personeel van de geüniformeerde diensten zouden een systematische training moeten ondergaan, gebaseerd op drie pijlers: blootstelling aan stress onder gecontroleerde omstandigheden, het opbouwen van discipline en operationele procedures, en het ontwikkelen van veerkracht in de groep. Oefening, routines en duidelijke procedures verminderen cognitieve chaos. Ademhalingsregulatie, taakfocus en een gevoel van betekenis voor de missie zijn ook belangrijk. Burgers kunnen profiteren van deze methoden door middel van ontspanningsoefeningen, het aanleren van gedragspatronen en het ontwikkelen van sociale steun.
Het belangrijkste is om een balans te vinden tussen waakzaamheid en normaal functioneren. Informatiehygiëne, aandacht voor het dagritme, slaap en fysieke activiteit, gesprekken met dierbaren en het nastreven van interesses die niets met de crisis te maken hebben, zijn allemaal nuttig.
Op de vraag hoeveel invloed de berichtgeving in de media over oorlog heeft op het niveau van sociale angst en of we onze blootstelling aan informatie moeten beperken of juist moeten leren de overdaad aan informatie te filteren, antwoordt Dr. Koprowicz :
De media hebben een enorme impact op onze perceptie van de werkelijkheid – beelden van oorlog, dagelijks herhaald, hebben een krachtiger effect dan abstracte informatie. Te veel oorlogscontent kan leiden tot "compassiemoeheid" en chronische stress. De beste strategie is om informatie te filteren en te doseren, betrouwbare bronnen te gebruiken, specifieke tijdstippen op de dag te bepalen en gedachteloos scrollen te vermijden.
In een interview met politykazdrowia.com geeft de deskundige praktische tips over gedrag dat de mentale veerkracht ondersteunt en gedrag dat deze kan verzwakken.
Welke psychologische strategieën, zowel gezond als schadelijk, gebruiken we het vaakst om onszelf te beschermen tegen oorlogsangst?Gezonde strategieën zijn onder andere praten met dierbaren, bewegen, bidden of spirituele oefeningen doen, anderen helpen en rationeel plannen voor de toekomst. Schadelijke strategieën zijn onder andere vermijden, isoleren, obsessief nieuws volgen en luisteren naar pseudo-autoriteiten.
Jongeren reageren met een gevoel van zinloosheid en desoriëntatie, en angst voor de toekomst overheerst. Volwassenen maken zich zorgen over kinderen, werk en financiële stabiliteit. Ouderen zijn diep geworteld in historische verhalen, wat angst kan versterken of juist verminderen.
Individueel, door routine, sociale relaties, sport en spirituele ontwikkeling. Sociaal, door gemeenschap, maatschappelijke betrokkenheid en het creëren van lokale ondersteuningsnetwerken. De geschiedenis leert dat mensen zich kunnen verenigen in tijden van crisis.
Inleiding: De impact van werk in uniformdiensten op het begrip van de mechanismen van angst en mentale veerkracht.
U hebt jarenlang gewerkt in een instelling die verbonden is aan de geüniformeerde diensten. Hoe heeft deze ervaring uw kijk op oorlogsangst en de manier waarop u ermee omgaat, beïnvloed? Heeft het werken met mensen die professioneel risico's en bedreigingen ervaren uw begrip van de mechanismen van angst veranderd?Ervaring heeft me geleerd dat angst geen vijand is, maar een waarschuwingssignaal dat, mits goed beheerd, aanzet tot actie . Mentale veerkracht is geen aangeboren eigenschap, maar een vaardigheid die ontwikkeld kan worden. Ik streef ernaar deze boodschap over te brengen aan mijn patiënten en medische collega's.
Bijgewerkt: 25/09/2025 06:30
politykazdrowotna
